Ιάκωβος Πατάτσος

Ο «άγιος του αγώνα» έχει ονομαστεί ο εικοσιδυάχρονος Ιάκωβος Πατάτσος. Ανήκει στους εννιά λεβεντονιούς που ανέβηκαν στης θυσίας την αγχόνη, για της Κύπρου τη λευτεριά.

Η αγχόνη των Κεντρικών Φυλακών της Λευκωσίας, ήταν η κορύφωση του ηρωικού μεγαλείου των αγωνιστών του 1955-59. Ήταν η συμπύκνωση των οραματισμών της φυλής. Ήταν η καταξίωση της Ελληνικής αρετής. Η αγχόνη που χάρισε την αθανασία στα εννιά παιδιά της Κύπρου. Η αγχόνη που αγιάστηκε απ’ την αγνότητα των εννιά νεαρών εφήβων της ΕΟΚΑ. Το σχοινί που εμπνέει και συγκλονίζει. Το σχοινί, που με ύμνους και ψαλμούς και θούρια το δεχτήκανε στον όλόασπρο λαιμό τους.

Τα παλικάρια της Κύπρου είχαν ιδανικά. Είχανε πίστη. Είχανε θάρρος και αποφασιστικότητα. Με τον ηρωισμό και τη θυσία τους γράψανε τις ωραιότερες σελίδες της ιστορίας της Ελληνικής Κύπρου.

Μετά τους δυο πρώτους που ανέβηκαν στην αγχόνη –το Μιχαλάκη Καραολή και τον Ανδρέα Δημητρίου- ήρθε η σειρά τριών άλλων: του Ιακώβου Πατάτσου, του Ανδρέα Ζάκου και του Χαριλάου Μιχαήλ, στις 9 Αυγούστου 1956. Τον επόμενο μήνα ακολούθησαν άλλοι τρεις, και τελευταίος ο Ευαγόρας Παλληκαρίδης. (Όλοι τους αναπαύονται στο μικρό χώρο των Κεντρικών Φυλακών, που πήρε τ’ όνομα «Φυλακισμένα Μνήματα»).

Όλοι τους «πιστοί άχρι θανάτου». Πιστοί στον όρκο για της πατρίδας τη λευτεριά και για την ΕΝΩΣΗ με τη Μητέρα Ελλάδα. Όλοι τους πρότυπα αρετής και πίστης και θεοσέβειας. Μα ο Ιάκωβος Πατάτσος, ξεχωρίζει απ’ όλους. Έχει μια πιο βαθιά χριστιανική πνευματικότητα. Βιώνει πιο έντονα τη μυστική ζωή της ψυχής. Εϊναι ένας νηπτικός αγωνιστής. Όλοι τους, βέβαια, ήταν άνθρωποι της Μυστηριακής ζωής και μελετούσαν πάντοτε την Αγία Γραφή, αλλά ο Ιάκωβος ήταν ο πιο καλλιεργημένος. Εκτός των άλλων, γνώριζε και την ψαλτική. Αυτός μάλιστα, ξεχώρισε απ’ όλους, γιατί ενώ οι άλλοι, πηγαίνοντας στην αγχόνη, έψαλλαν το «Τη Υπερμάχω» και τον εθνικό ύμνο, αυτός έψαλλε και άλλους εκκλησιαστικούς ύμνους, όπως «Ότε κατήλθες προς τον θάνατον…», «έκστηθι φρίττων ουρανέ…», «ότε εκ του ξύλου σε νεκρόν…».

Τις τελευταίες στιγμές πριν τους κρεμάσουν οι Άγγλοι, ρώτησε τον π. Αντώνιο –τον ιερέα των Κεντρικών Φυλακών- με απλότητα και αθωότητα παιδιού:

– Όταν θα μας παίρνουν, πάτερ, τι να ψάλλομεν;

– Τον εθνικό ύμνο και κανένα τροπάριο, του είπε.

Τα γραπτά κείμενα των ηρώων της Κύπρου, και ιδιαίτερα οι επιστολές των απαγχονισθέντων, αποτελούν μοναδικά μνημεία ψυχικού μεγαλείου, αρετής και χριστιανικής πίστης.

Και στο σημείο αυτό, του Πατάτσου οι επιστολές υπερέχουν σε πνευματικότητα, όλων των άλλων. Παραθέτω αποσπάσματα από δυο πολύ συγκινητικές επιστολές του. Λίγο πριν την εκτέλεσή του, γράφει σε φίλο του:

Αγαπητέ φίλε,

Επήρα την αγαπητήν σου επιστολήν με επικεφαλίδα το Χριστιανικό μας σύνθημα «Χαίρε». Ναι, αδελφέ μου, χαίρω. Ο Θεός με κάνει να χαίρω. Η συναίσθησις ότι σύντομα η ψυχή μου θα φτερουγίζει γύρω από τον ένδοξο θρόνο Του, με κάνει να χαίρω. Ο Θεός με αγαπά, γι’ αυτό θα με πάρη κοντά Του. Σε ευχαριστώ για το θάρρος που μου δίδεις. Είμαι βέβαιος ότι προσεύχεσαι για μένα… Η χαρά μου είναι μεγάλη γιατί σύντομα αι δοκιμασίαι και αι θλίψεις θα σβήσουν και τότε θα μένη ο «καρπός του Πνεύματος»… Τι χαρά που θα είναι τότε, όταν θα ευρίσκωμαι ανάμεσα στους αγγέλους… Αγαπημένε μου αδελφέ, σε χαιρετώ, σε φιλώ διά τελευταίαν φοράν. Η χάρις του Θεού μαζί σου.

Μετ’ αδελφικής αγάπης

Ιάκωβος Πατάτσος

Την παραμονή της εκτέλεσής του, γράφει στη μητέρα του:

Αγαπημένη μου μητέρα,

Χαίρε. Ευρίσκομαι μεταξύ αγγέλων. Τώρα απολαμβάνω τους καρπούς μου. Το πνεύμα μου φτερουγίζει γύρω από το θρόνο του Κυρίου. Θέλω να χαίρης, όπως κι εγώ. Αν κλαις θα λυπούμαι… Είναι καιρός να καμαρώσης το παιδί σου. Ευρίσκεται εκεί ψηλά, όπου ψάλλουν οι άγγελοι. Χαίρε, αγαπημένη μου μητέρα. Μη κλαίης για ν’ ακούσης την αγγελικήν φωνήν μου, που ψάλλει Άγιος, Άγιος, Άγιος Κύριος Σαβαώθ. Ψάλλε και συ μαζί μου. Ψάλλε, προσεύχου, δόξαζε τον Θεόν σ’ όλην σου την ζωήν. Ψάλλε και συ μαζί μου».

Σε φιλώ, το αγαπημένο σου παιδί,

Ιάκωβος

Υπέροχες και άγιες ψυχές!!!

Μιχαήλ Ε. Μιχαηλίδης

(από το περιοδικό «Κιβωτός»)